Yaşamı tehlikeye düşüren herhangi bir kaza ya da olayda sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar hastanın hayatını kurtarmak ya da durumunun kötüye gitmesini önlemek amacıyla olay yerinde mevcut araç ve gereçler kullanılarak yapılan ilaçsız müdahalelerin tamamı ilk yardım uygulamalarıdır.
İlk yardımda mevcut imkanlarla hasta ya da kazazedeye herhangi bir ilaç kullanılmadan müdahale edilerek temel yaşam desteği sağlanır. Hastaya ya da kazazedeye müdahale eden ilk yardımcı, bilmediği bir metodu asla uygulamamalı ve deneme-yanılma uygulamalarından kaçınmalıdır.
İlk Yardım İle İlgili Temel Kavramlar
İlk yardımcı;
- Her zaman tedbirli olmalı,
- Soğukkanlılığını korumalı,
- Cesaret gösterilerinden ve emin olmadığı uygulamalardan kaçınmalıdır.
Hepimiz her an hasta ve yaralılara müdahale etmek durumunda kalabiliriz. Yapacağımız doğru ve etkili bir ilk yardım uygulaması sonucunda bir insanın sağlık durumunun düzelmesine katkı sağlayabilir hatta şartlara göre o insanın hayatını bile kurtarabiliriz.
Ancak yapacağımız ilk yardım uygulaması hatalı veya eksik ise o insana istemeden de olsa zarar verip ölümüne bile neden olabiliriz. Bu nedenle her insanın ilk yardım müdahaleleri yapabilecek bilgiye sahip olması gerekir. Bu bir insanlık görevidir.
Hasta ya da yaralılara yardım etmek aynı zamanda bir vatandaşlık görevidir. Türk Ceza Kanunu’nun 98. maddesine göre yaş, hastalık veya yaralanma sebebiyle ya da başka herhangi bir nedenle kendini idare edemeyecek durumda olan kimseye hal ve koşulların elverdiği ölçüde ilk yardım yapmayan ya da durumu ilgili makamlara bildirmeyen kişi, bir yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılmaktadır.
Ayrıca hasta ya da yaralının ölmesi durumunda ilk yardım yapmayan ya da durumu yetkililere bildirmeyen kişi hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile işlem yapılmaktadır. Trafik Kanunu, İş Kanunu, denizcilik, havacılık ve çeşitli konularda çok sayıda yasal düzenleme insanları ilk yardımla ilgili önlemler almaya ve gerektiğinde ilk yardım yapmaya yönlendirmektedir.
Okuduklarımızdan hareketle ilk yardım yapmanın vicdani bir sorumluluk olduğu kadar yasal bir zorunluluk olduğu da görülmektedir. Konuyu daha iyi kavrayabilmek için acil yardım, ilk yardım ve ilk yardımcı kavramlarını inceleyelim.
Acil yardım
Ani olarak hastalanan veya kazaya uğrayan kişiye en kısa zamanda olay yerinde, çeşitli araç ve gereçlerle, tıbbi malzeme kullanılarak bu konuda eğitim almış kişiler tarafından yapılan müdahalelerdir. Acil bakım, hastanelerin acil servislerinde, yoğun bakım ünitelerinde veya hastane dışında yapılabilmektedir.
İlk yardım
Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda sağlık görevlilerinin, acil yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması ya da mevcut durumun kötüye gitmesinin önlenmesi amacıyla olay yerinde, mevcut araç ve gereçlerle ilaçsız yapılan müdahalelerdir.
İlk yardımcı
İlk yardım tanımında belirtilen amaç doğrultusunda hasta veya yaralıya, tıbbi araç ve gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle ilaçsız uygulamaları yapabilen kişidir. Bilinçli yapılan ilk yardım, sağlık personelinin acil yardım uygulamasına kadar hastanın ya da kazazedenin sağlık durumunun kötüye gitmesini önleyecek, acil yardım için zaman kazandıracaktır.
Ambulansın gelmesi, sağlık personelinin müdahale etmesi, hastanın veya kazazedenin hastane imkanlarına kavuşması sağlanmış ise bunda ilk yardımcının payı çoktur. İlk yardımcının yapacağı ilk yardım belki bir insan hayatını kurtaracak, belki bir insanın hayatı boyunca bir engelli olarak yaşamını sürdürmesini önleyecektir.
İlk Yardım ve Acil Yardım Olay yerinde ve mevcut imkanlarla yapılan, tıbbi olmayan uygulamaların ilk yardım uygulamaları kapsamında olduğunu biliyoruz. Türkiye’nin her yerinden, tüm telefonlarla “112” tuşlanarak Acil Yardım Merkezi aranıp ambulans (cankurtaran) çağırmanın da ilk yardım kapsamında olduğu bilinmeli ve asla unutulmamalıdır.
Olay yerine ambulansın gelmesi ile acil yardım konusunda eğitimli kişiler (doktor, hemşire, ambulans ve acil bakım teknikeri, sağlık memuru, sağlık teknikeri) tıbbi malzeme, çeşitli araç ve gereç kullanarak acil yardımı başlatır. Acil yardımda amaç ilk yardımdakinden farklı değildir.
Hastalanan veya kaza geçiren kişiye, ilk yardım eğitimi almış kişiler tarafından olay yerinde başlatılan acil yardım, hastanelerin acil servislerinde de devam eder. Hastanenin acil servisine götürülen hasta veya yaralılar, hastane ortamında gerekli laboratuvar tetkikleri yapılıp uygun servislere ve uzmanlara yönlendirilerek tedavi edilirler.
İlk yardım ile acil yardımın benzer ve farklı yönleri vardır. Her iki uygulamada da hastanın veya kazazedenin mevcut sağlık durumunun iyileştirilmesi ya da en azından daha kötüye gitmesinin önlenmesi, hastanın veya kazazedenin hayatının kurtarılması amaçlanmaktadır.
İlk yardım, olay yerinde yapılan ilaçsız uygulamalardır. Acil yardım ise hasta veya kazazedeye yapılan tıbbi müdahalelerdir. İlk yardımcı ve acil yardımcı olay yerinde oluşabilecek tehlikelere karşı duyarlı olmalı, hasta veya kazazedelere müdahale ederken kendi sağlığına da dikkat etmelidir.
