Osmanlı Devleti’nin zamanla İpek ve Baharat yollarının denetimini ele geçirmesi ve Akdeniz’de her geçen gün hakimiyet alanını genişletmesi, Avrupalı devletleri yeni ticaret yolları aramaya sevk etti. Özellikle İspanya ve Portekiz krallarından aldıkları destekle birçok denizci açık denizlere çıktı. Bu durum Avrupa’nın kaderini değiştirecek Coğrafi Keşifler’in başlamasını sağladı.
Coğrafi Keşiflerin sebepleri
- Pusulanın geliştirilmesi ve sağlam gemilerin yapılması
- Coğrafya bilgisinin artması ve cesur gemicilerin yetişmesi
- Avrupalıların Doğu’nun zenginliğine ulaşmak isteği
- Hristiyanlığı Avrupa dışında yayma düşüncesi
- İpek ve Baharat gibi ticaret yollarının Türklerin denetiminde olmasından dolayı Avrupalıların Çin ve Hindistan’a giden başka yollar bulma arzusu
Coğrafi Keşiflerin Sonuçları
Coğrafi Keşifler sonucu Amerika, Avustralya ve Afrika’nın bilinmeyen bölgeleri ile yeni yerler ve kıtalar keşfedildi. keşfedilen bölgelerde İspanyollar ve Portekizliler koloniler kurarak sömürge bölgeleri oluşturdular. Bu bölgelerdeki insanları köle ticaretinde kullandılar. Özellikle Amerika’da çalışacak insan gücünü sağlamak amacıyla Afrika’dan yerliler getirdiler. Diğer yandan Avrupa’dan Amerika’ya yeni bir dünya umuduyla göç edenlerin sayısı arttı. Ancak Avrupa’dan gelenler, Amerika’daki yerli halka (Aztek, Maya, İnka, Kızılderililer) oldukça kötü muamelelerde bulundular.
Coğrafi Keşifler birtakım ekonomik, kültürel ve dini sonuçlara da yol açtı. Ticaret yollarının güzergahı değişti. Akdeniz limanları önemini kaybederken Atlas Okyanusu üzerindeki limanlar [Lizbon, Bordeaux (Bordo), Anvers, Roterdam…] değer kazandı. keşfedilen yerlerin yağmalanması sonucu Avrupa’ya bol miktarda altın ve gümüş getirildi. Böylece Avrupa’nın ekonomisi güçlendi. Ticaretle uğraşan burjuva sınıfı zenginleşti. Burjuvalar asillerin topraklarını satın alarak büyük servet sahibi oldular.
Coğrafi Keşifler sonucu yeni bitki, sebze ve meyve türleri de keşfedildi. Özellikle “yeni dünya” diye tabir edilen bu bölgelerdeki tütün, kahve, pamuk, patates, domates, kakao gibi ürünler bütün dünyaya yayıldı.
Coğrafi Keşifler sonucunda Hristyanlık keşfedilen bölgelerde yayılma imkanı buldu. Ancak Dünya’nın yuvarlak olduğunun anlaşılması özellikle Katolik Kilisesinin birtakım öğretilerini derinden sarstı. Bu durum kilise ve din adamlarına olan inancın sorgulanmasına neden oldu.
Coğrafi Keşiflerin Osmanlı Devletine Etkileri
Coğrafi Keşifler, Osmanlı Devleti’ni ve Türk dünyasını olumsuz etkiledi. Coğrafi Keşifler sonucunda ticaret yollarının yön değiştirmesi, Osmanlı ülkesinden geçen İpek ve Baharat yollarının önemini azalttı. Yine Atlas Okyanusu’ndaki limanlar önem kazanırken Akdeniz limanları önemini kaybetti.
Bu durum Osmanlı Devleti’nin gümrük gelirlerinde azalmaya, dolayısıyla da ekonomisinde gerilemeye neden oldu. Özellikle İpek Yolu üzerinde bulunan birçok Türk hanlığı ekonomik yönden zayıflayarak zamanla Rusların denetimine girdi.
Diğer yandan Avrupalılar, sömürgecilik faaliyetleri sonucu keşfettikleri bölgelerden bol miktarda altın ve gümüşü Avrupa’ya taşıdılar. Böylece Avrupa’nın refah düzeyi yükseldi. Keşfedilen bölgelerden Avrupa’ya taşınan değerli madenlerin (altın, gümüş) zamanla Osmanlı ülkesine girmesi, Osmanlı para birimi olan akçenin değer kaybetmesine yol açtı. Bu durum eşya ve mal fiyatlarının artmasına (enflasyon) neden oldu.
İlginizi Çekebilir : Osmanlı Memlüklü İlişkileri
İlginizi Çekebilir : Osmanlı Safevi İlişkileri
İlginizi Çekebilir : İstanbul’un Fethi
İlginizi Çekebilir : Akdeniz’de Osmanlı Hakimiyetinin Kurulması
