Platon, sadece yaşadığı zaman dilimi için değil tüm zamanlarda en önemli filozoflardan birisi olarak bilinmektedir. Bir takım düşüncelere göre Platon felsefenin tüm tartışmalarında başlığı açan kişidir. Diğer bazı düşünceler ise O’nun kendinden önceki filozofların fikirlerini sentezlediğini söylemektedir.
Platon, felsefenin ilk sistemli filozofu olarak kabul edilmektedir. Bunu, bütün alanlarda (sanat, siyaset, din, v.b.) bütünlükçü ve tutarlı bir şekilde kendi felsefesi içinde kalmasına borçludur.
Platon felsefesi üzerine bir çok araştırmacı çalışmalar yapmış ve O’nu felsefe yapmaya iten şeyin siyaset olduğunu bunun oluşma nedenini ise hocası Sokrates’in idam hükümlüsü olmasına bağlamışlardır.
Herkes için doğrulukla ilgili değişmeyen gerçeği arayan Platon, tüm felsefesinin temelini oluşturan fikirler üretecektir. Bu sabit gerçeklik alanı, idealar dünyasıdır. Platon’un gerçeklik fikri, “idealar kuramı” olarak ifade edildi.
Platon’un Varlık Anlayışı
Varlığa dair düşünceler Platon’dan önceki filozoflarda varlığın değişimleri anlamında farklılıklara sahiptir. Platon, varlık anlayışını, varlıktaki değişimi kabul ve reddeden düşüncelerden yola çıkarak oluşturmuş ve “idealar kuramı” olarak adlandırmıştır.
Platon, gerçek varlığın değişmeden kalabilmesini savunur ve aksi halde bilgisine ulaşılamayacağını belirtir. İdealar, akılla kavranabilen, değişmeyen ve kendi kendinin nedeni olan gerçek varlıklar, Platon’un varlık anlayışının temelini oluşturur. Platona göre İdealar duyusal alanın dışında yer almaktadır. Diğer türlü varlıklar ise idealardan pay almakta olan fenomenlerdir. Platon bu varlıkları ideaların (Gerçeğin) kopyası olarak tanımlar.
Platon’un bilgi anlayışı
Platon, bilgi kavramını yaratırken varlık kavramını takip etmiştir. Yalnızca yansımadan ibaret olan fenomenler ile gerçek varlığın bilgisini birbirinden ayırmıştır. İdeaların bilgisi, akıl yoluyla idealar dünyasından edilebilir. Bu bilgiye ulaşmak için aklın idealara yani kendi içine yönlenmesi gereklidir. Bu bir tür kendine dönüş ve anımsamadır.
Platon, ideaların bilgisinin zihinde doğuştan hazır bulunduğunu belirtir. Bu bilgilere Platon’un tanımı ile episteme adı verilmektedir. Bu fikirlere ruhun ölümsüzlüğü fikri ile ulaşan Platon, ruhun idealar ve fenomenler dünyasına doğum ve ölüm ile gidip geldiğini belirtmiştir. Bu gidiş ve dönüşler sonrasında fenomenler dünyasının ışıltısı idealar dünyasını unutturmaktadır. Bu nedenle fenomenlere yönelik bilgiler Platon için gerçek bilgi olarak kabul edilmemiştir ve onlar insanlarda sadece tahmin ve sanılar oluşturmaktadır.
Platon’un değer anlayışı
Felsefede değer kavramı; Etik, siyaset ve sanat gibi alanları kapsayan bir isimlendirmedir. Platon’un etik, siyaset ve sanat kavramı; Bilgi kavramında olduğu gibi varlık algısıyla oluşur.
Platon, gerçek varlıkların (ideaların) en üstünde “iyi ideası” olduğunu savunur ve ahlak anlayışını bu doğrultuda oluşturmuştur. Platon mutluluğu ahlakın kaynağı olarak göstermiş ve iyi ideasına ulaşmaya çalışmakla mutluluğa varılabileceğini belirtmiştir. İyi ideasına ulaşmak için onu bilmek, bilmek için ise doğru, adil ve erdemli olmak lazımdır.
Platon devletin insanların iyi, güzel ve doğru bir hayat yaşayabilmesi için ortaya çıktığını savunmuştur. Devleti insanların düşüncelerinin doğal olarak oluşturduğunu belirtir ve siyaset felsefesi düşüncelerini de bu “devlet” düşüncesi ile açıklamaktadır. Platon, devletin amaçlarına ulaşabilmesi için devlet yöneticilerinin filozof olması gerektiğini belirtmektedir çünkü sadece filozofların ruhsal yapısının iyi ideasının bilgisine ulaşmayı hedeflediğini savunmaktadır.
Platon, sanat kavramını varlık kavramına göre inşa eder. Dolayısıyla sanat, gerçekliğin soluk bir kopyası olan fenomeni tekrar etmeye kalkarsa, değersiz bir ürün yaratır ve bu şekilde sadece bir yansımanın yansıması olur. Platon’a göre sanatçı, eserlerinde fenomenleri değil gerçeği yansıtır ise mükemmelliğe ulaşır.
