Felsefe, yaşamı ve doğayı farklı şekillerde açıklama pratiği olduğu için felsefenin bireysel ve toplumsal işlevleri bulunmaktadır. Her ne kadar dönemlere ya da akımlara göre bu işlevler farklılık gösteriyor olsa da özünde değişmeyen temel alanlar bulunmakta olup felsefe tarihi içinde çeşitli işlevler ortaya çıkmıştır.
Felsefenin Bireysel İşlevleri Nedir?
Felsefenin bireysel işlevleri insanın özellikle manevi ihtiyaçlarına; diğer bir deyişle, neden ve nasıl var olduğuna, kendi benliğinin ne anlama geldiğine, (varsa) kendi varlığı ile kendisi dışındakiler arasındaki ilişkilere ilişkin sorulara yanıt arama ve bu bağlamda bir yaşam görüşü oluşturması ihtiyacını karşılamaktadır. Felsefenin temel işlevi her zaman gerçeklik ve doğruluk mücadelesidir. Doğru ve iyi yaşamın ne olduğuna yönelik farklı sorular sorarak çözüme ulaşmayı amaçlayan felsefe, bu bakımdan insanların bilme ihtiyaçlarına yanıt aramaktadır. Gerçekten de felsefenin temel işlevi; bireyleri sorulara yanıt vermekten ziyade, yanıt aramaya; dahası doğru soruları sormaya yönlendirmesidir.
Felsefe, yaşamın her alanında kendisini gösteren bir etmendir, en basit olarak yaşamın nasıl var olduğuna, verilen yanıt ne olursun olsun felsefe olmadan cevaplamak mümkün değildir.
Bilginin ve onun bir getirisi olarak erdemin insan yaşamını mutlu kılacağı gerçeği, Antik Yunan’dan günümüze düşünürlerce irdelenmiş, “bilgi sevgisi” anlamına gelen felsefe ile vücut bulmuştur. Bu bakımdan, kişinin mutlu olabilmesi ve görünürde anlaşılmaz olan olayları açıklayabilmesi adına felsefeye başvurması gerekmektedir. Felsefenin bireysel işlevleri bu bakımdan şu şekilde sıralanabilir:
- Kişinin kendisini tanıması, özünü fark etmesi ve yapacakları ile yapamayacaklarını öğrenmesini sağlar.
- Farklı fikirlere karşı hoş görülü olmasını ve farklı fikirler ile sentez yapabilmesine neden olur,
- Ön yargı ya da dogmatik düşüncelere takılıp kalmaktan kurtulmasını,
- Yeni fikirler edinmesini,
- Kendi düşüncülerini, mantıksal bir silsile ile ortaya koyabilmesini sağlamaktadır
Felsefenin Toplumsal İşlevi Nedir?
Felsefenin bireysel ve toplumsal işlevi arasında esasında iki başlık da birbirine bağlantılı haldedir. Çünkü toplumlar tek başına var olmazlar ve ancak kişilerin bir araya gelmeleri ile geçerlilik kazanırlar. Bu bakımdan bireysel özelliklerin yanında felsefenin toplumsal faydaları şu şekilde sıralanabilir;
- Ortak bir kültür zemini yaratması,
- Farklı toplulukları bir arada rahatça yaşamaya sevk etmesi,
- Bilgi toplumu olarak geliştirmek,
- Körü körüne bir şeylere inanmayı engellemesi ve bunun sonuçlarını ortadan kaldırması,
- Daha eşitlikçi ve toplumsal bir yapının oluşması,
- Bilim ve teknoloji gibi alanlarda analitik düşünme becerisi,
- Akla ve erdem gibi özelliklere değer veren bir toplumsal yapının oluşması
Felsefenin toplumsal işlevleri olarak görülebilir. Ancak bireylerin toplumları oluşturduğu göz önünde tutulduğunda felsefenin birey ve topluma faydaları olarak ikisini ayrı olarak değerlendirmek mümkün olmamakta, bireysel olarak felsefenin geçerlilik kazandığı bir toplumun da doğrudan felsefi özellikler kazanabileceği göz önünde tutulmalıdır.
