Tımarlı sipahiler, Osmanlı ordusunun en önemli ve en kalabalık atlı kuvvetleri idi. Tımar sahiplerinin vergi gelirine göre beslemek zorunda oldukları bu atlı askerlere “cebelü” de denirdi. Tımarlı sipahileri, has, zeamet ve tımar sahipleri besledikleri için devlete ekonomik yönden yük olmazlardı. Devletten maaş almaz, ganimet elde etmezlerdi. Tımarlı sipahiler bağlı bulunduğu bölgede reayadan vergileri toplarlardı. Tımarlı sipahilerin yıllık gelirleri, hizmet kıdemlerine göre bin ile yirmi bin akçe arasında olurdu. Tımarlı sipahiler, Türk ve Müslümanlardan oluşurdu.
İlginizi Çekebilir : Tımar Sistemi Ve Özellikleri
İlginizi Çekebilir : Yaya ve Müsellemler Ne Demek?
İlginizi Çekebilir : Devletleşme Sürecinde Osmanlı
Aynı zamanda eyalet askeri sınıfında yer alan tımarlı sipahiler, bağlı oldukları alay beyinin kumandası altında sefere giderlerdi. Her alayda güvenlikten sorumlu olarak üç dört subaşı bulunurdu. subaşıların barış zamanı en önemli görevleri, bulundukları bölgenin asayiş ve huzurunu sağlamaktı. Osmanlı Devleti sefere çıkmadan önce sefer emrini beylerbeylerine, beylerbeyleri sancak beylerine, bunlar da alay beylerine bildirirlerdi. Böylece tımarlı sipahilerin eksiksiz olarak, belirlenen yerde toplanmaları sağlanırdı. Özürsüz olarak sefere katılmayan sipahinin dirliği elinden alınır, savaşlarda yararlık gösterenlerin dirliklerine ise zam yapılırdı. Tımarlı sipahilerin onda biri, sefer esnasında bulundukları bölgenin asayiş ve güvenliğini sağlar, sefere giden arkadaşlarının içlerini üstlenirlerdi. Sefere çıkan sipahiler o kıçı savaş bölgesinde geçirecekse, aralarından bazıları bölgelerine giderek arkadaşlarının tımar gelirlerini alıp getirirdi. Bunlara “harçlıkçı” denirdi.
Özellikleri
Tımarlı sipahiler mutlaka iyi bir ata, miğfere ve zırha sahip olurlardı. Vefat eden tımarlı sipahinin dirliğinin bir kısmı, varsa oğluna; oğlu olmayanın tımarı ise alay beyi tarafından uygun birine verilirdi. Eyaletlerdeki her sancağın tımarlı sipahileri bölüklere ayrılırdı. Her bölüğün başında alay beyi, subaşı, çeribaşı, bayraktar ve çavuş denilen zabitler bulunurdu. Her on bölük bir alay beyinin kumandası altındaydı.
Tımarlı sipahi teşkilatı en mükemmel şeklini 16. yüzyıl ortalarında aldı. Devlet topraklarının çok genişlemesi, tımarlı sipahi sayısını arttırdı. Kanuni zamanında yapılan seferler de sipahilerin imtiyazlarının çoğalmasını sağladı. Buna karşılık Osmanlı Devleti, merkezi otoriteyi güçlü tutmak amacıyla kanunlara ve devletin koyduğu nizama aykırı hareket edenlerin arazilerini elinden alırdı.
Tımarlı sipahiler, işlevsel ve hızlı olduklarından Osmanlı Devleti için oldukça önemli bir yere sahipti. Böylece Osmanlı Devleti, taşrada güçlü bir askeri kuvvet meydana getirerek bazı dönemlerde tımarlı sipahileri Yeniçerilere karşı denge sağlayan bir faktör olarak kullandı.
Örneğin; 16. yüzyılda İstanbul’da meydana gelen bir ayaklanmayı tımarlı sipahiler bastırdı. Dolayısıyla Osmanlı Devleti tımarlı sipahileri, merkezi otoritenin ve saltanatın alternatif koruyucuları olarak gördü.
Soru Cevap
1- Tımarlı Sipahiler Ne Zaman Kaldırıldı?
17.yüzyıldan itibaren Osmanlı İmparatorluğunun ekonomik ve siyasi olarak duraklamaya girmesi, askeri zaferlerin azalarak savaşların uzaması ve tımar sisteminin istismar edilmesi gibi sebeplerle gittikçe yoksullaşan tımarlı sipahi sınıfı bozulmaya başladı Nihayet Sultan Abdülmecîd Hanın 19 Ocak 1841 fermanı ile kalan son tımarlı sipahileri tımarlarına ölene kadar sahip olmak şartıyla emekliye sevk etmesi ile Büyük Selçuklu döneminden beri Anadolu ve Ön Asya Türklüğünün idari ve askeri aristokrasisi ve bürokrasisini oluşturan tımarlı sipahi sınıfı resmen sona erdi.
2- Tımarlı Sipahilerin Görevleri Nelerdir?
- Savaş olduğu zaman savaşa katılmak zorundadırlar.
- Savaş olmadığı zamanlarda ise yaşadıkları yerin güvenliğinden sorumludurlar.
- Halktan vergi toplarlar ve bununla hem tımarlarının büyüklük oranına göre asker yetiştirirler hem de kendi geçimlerini sağlarlar.
- Ordularının her an savaşa hazır olması için hazır olurlardı.
- Atlı askerlerdir.
- Güvenliği bozan düşmanları kovalarlardı.
3- Tımarlı Sipahiler Özellikleri Nelerdir?
- Tımarlı Sipahiler Türklerden oluşurdu.
- Tımarlı Sipahiler tımar sahiplerinden ve bunların beslemekle yükümlü oldukları askerlerden meydana gelirdi.
- Tımarlı Sipahilerin atları bulunmaktadır.
- Tımarlı Sipahilerin Başlarında miğfer üstlerinde zırh bulunur.
- Her üç bin akça için sipahi yanında kendisi gibi atlı ve teçhizatlı bir asker getirmeğe mecburdur.
4- Tımarlı Sipahiler Ne Zaman Kuruldu?
Tımarlı Sipahi sınıfı temel olarak Türk atlı göçebe hayat tarzından kaynaklanan, Alp veya Batur olarak adlandırılan beye bağlı, asil, atlı savaşçı tipinin Klasik Osmanlı çağındaki ifadesidir. Bu asker sınıfı, Türklerin Ön Asya’ya göçerek yerleşik devletler kurması sürecinde bir profesyonel ordunun yaratılması amacıyla, göçebe savaşçı sisteminin yerleşik hayat düzenine uyarlanmasıyla doğmuştur.
5- Tımarlı Sipahiler Nedir? Kısaca
Sipahi, Osmanlı devletinde ordunun ağır süvari sınıfı askerlerine denirdi. Tımarlı Sipahiler, Osmanlı ordusunun belkemiğini oluşturan askeri sınıfıdır. Tımarlı Sipahiler ordu içindeki en kalabalık asker sınıfını oluşturur. Tımarlı Sipahilerin Osmanlı askeri ve idari sistemi içindeki konumları Avrupalı tarihçilerce Orta çağ Avrupası’nın şövalye sistemi ile karşılaştırılmalarına ve bazı kaynaklarda “Osmanlı şövalyeleri” olarak tanımlanmalarına neden olmuştur.
Tımar yani Toprak sahibi kimselerdir. Bir sefer halinde tüm Tımarlı Sipahilerin sefere katılması zorunludur.
6- Tımarlı Sipahilerin Yetiştirdiği Askerlere Ne Denir?
Tımarlı Sipahilerin yetiştirdiği askerin adı CEBELLÜ ‘dür
7- Tımarlı Sipahilerin Faaliyetleri Nelerdir?
- İdari : Merkezi otoritenin taşradaki egemenliğini arttırmıştır.
- Askeri : Her an savaşa hazır asker bulunuyor devlet asker yetiştirmekten kurtuluyordu.
- Ekonomik : Devlet bazı görevlilerine maaş vermekten kurtuluyor, vergiler daha çabuk toplanıyor, üretimde devamlılık sağlanıyordu.
Konuya farklı bir bakış açısı için osmanlıdevleti.gen.tr’nin bu yazısına bakabilirsiniz.
