Değişik sebeplerle solunum fonksiyonlarının yerine getirilememesi nedeniyle vücut dokularına yeterli oksijen gitmemesi sonucunda ortaya çıkan ve ölümcül olabilen duruma “boğulma” denir.
Boğulma, solunan havada yeterli miktarda oksijen bulunmayışından, solunum sistemindeki genel bir bozukluk, tıkanma ya da yaralanmalardan kaynaklanabilir.
Boğulma nedenleri;
- Bayılma ve bilinç kaybı sonucu dilin geriye kayması,
- Nefes borusuna sıvı dolması,
- Nefes borusuna yabancı cismin kaçması,
- Akciğerlerin zedelenmesi,
- Gazla zehirlenme olarak sıralanabilir.
Boğulmalarda genel belirtiler;
- Nefes almada güçlük,
- Gürültülü, hızlı ve derin solunum,
- Ağızda balgam toplanması ve köpüklenme,
- Yüzde, dudaklarda ve tırnaklarda morarma,
- Genel bir daralma ve sıkıntı hâli,
- Bayılma olarak sıralanabilir.
Boğulmalarda Yapılması Gereken İlk Yardım Uygulamaları
- Boğulma nedeni ortadan kaldırılır.
- Bilinç kontrolü yapılır.
- Hastanın yaşamsal bulguları değerlendirilir (ABC).
- Temel yaşam desteği sağlanır.
- Derhâl acil yardım (112) istenir.
- Hastanın yaşam bulguları izlenir.
Boğulma türlerine göre yapılması gereken ilk yardım uygulamaları da farklılık gösterir.
Boğulmalarda yapılacak ilk yardım uygulamalarının ortak amacı yaralıyı boğulma etkeninden uzaklaştırarak solunum fonksiyonlarının normale dönmesini sağlamaktır.
Nefes borusuna yabancı bir cismin kaçması sonucu oluşan boğulmalarda, nefes borusundaki bu yabancı cisim çıkarılarak hava yolunun açılması sağlanmalıdır. Böyle durumlarda yabancı cismin çıkarılabilmesi için Heimlich Manevrası uygulanabilir.
Gazla zehirlenmeler sonucu oluşan boğulmalarda yaralı, zaman kaybedilmeden açık havaya çıkarılmalı ya da yaralının bulunduğu ortam havalandırılmalıdır. Böylece yaralının temiz hava alması sağlanır.
Suda boğulma, akciğerlere su dolması sebebiyle soluk alamama, beynin oksijensiz kalması ve bunun sonunda vücutta hayati fonksiyon yavaşlaması ya da durması durumudur. Suda boğulmalarda, boğulma sırasında nefes borusu girişinin kasılmasına bağlı olarak bir miktar su akciğerlere girer. Akciğerlere daha fazla su girmesini önlemek için boğazdaki larenks kasları kasılır.
Larenks kaslarının kasılma refleksi nedeniyle akciğerlere hava girmesi de engellenir. Fakat bir süre sonra bilincin kapanmasıyla kaslar gevşer ve böylece akciğerlere su dolmaya başlar. Suda boğulmalarda ilk yardıma özellikle soğuk havalarda, 20-30 dakika geçmiş olsa bile yapay solunum ve kalp masajıyla başlanmalıdır.
Akciğerlere dolan suyun bir an önce boşaltılmasına çalışılmalı ve zaman kaybedilmemelidir. Bunun için kazazede öncelikle yüzüstü yatırılır. Daha sonra ilk yardımcı tarafından, karnından sarılarak havaya kaldırılır ve diyaframına baskı yapılacak şeklde silkelenerek akciğerlerine giren suyun dışarı atılması sağlanır.
Kazazedeyi baş aşağı konuma getirerek çıkarılan suyun akciğerlerden değil, mideden geldiği bilinmelidir. Suda boğulma tehlikesi geçirenlere veya boğulanlara ilk yardım uygulayacak kişi, kazazedenin omurga zedelenmesi gibi başka sorunlarının da olabileceğini düşünerek dikkatli davranmalıdır. Bu nedenle kazazede ani ve gereksiz hareket ettirilmemelidir.
Şayet boğulma tehlikesi geçiren kişide bilinç kaybı yoksa ve kişi panik hâlinde ise kişinin hareketlerini kontrol edemeyeceği bilinmeli, ona göre gerekli önlemler alınmalıdır. Suda boğulmalarda ilk yardım ne kadar erken yapılırsa kişinin hayata dönme şansı o kadar fazla olur. Sudan çıkarılan kazazedeye müdahale edilirken öncelikle yuttuğu suyun çıkarılması için çaba sarf edilmemelidir. Bu durum zaman kaybı yaratır.
Suda boğulmalarda yapılması gereken ilk yardım uygulamaları sırasıyla şöyledir:
- Dolaşımın sağlanması,
- Soluk yolunun açılması,
- Solunum desteği ve solunumun sağlanması.
Verilen sıralamada da görüldüğü gibi dolaşımın sağlanması önceliklidir. Bunun için kalp masajı uygulaması yapılmalıdır.
