Kuramın önemli temsilcisi Albert Ellis
Akılcı duygusal davranışçı terapi kuramının temsilcisi Albert Ellis ,1913’te Pittsburgh’da doğdu, New York’ta büyüdü. Çocukluğu zor geçti. Böbrek hastalığı geçirdi. 12 yaşındayken anne ve babası boşandı, yaşadığı sağlık problemlerine ek olarak duygusal veya düşünsel problemlerle de uğraşmak zorunda kaldı. Hal böyle olunca “insan psikolojisini” anlamaya yöneldi. Sonucunda araştırmalarını psikoloji veya felsefe alanında yoğunlaştırdı.
Akılcı Duygusal Davranışçı Terapi Kuramının Dayandığı Görüş
- ”Önemli olan başımıza ne olay geldiği değildir, önemli olan olaylara yüklediğimiz anlamlardır.” der Epiktetos. Epiktetos’un bu sözü akılcı duygusal davranışçı terapi kuramının temellerini oluşturmuştur. Nitekim olaylara yüklediğimiz anlamlar neticesinde farklı duygular içerisine gireriz, mutlu olur, üzülür ve ya şaşırırız.
- Birey doğuştan mantıklı veya mantıklı olmayan yönleriyle doğar. Mantıklı inançlar doğuştan veya çevresel faktörlerle oluşur. Tüm insanlarda mantıklı veya mantıksız olma potansiyeli vardır. Yaratıcılık, kendi hatalarından ders çıkarma, gelişim potansiyellerini açığa çıkarma, düşüncelerini analiz etme, diğerlerini sevme veya ilgilenme gibi yapıcı ve yapılandırıcı özelliklerin yanında düşünmeden hareket etme, hazza yönelik davranma, kendine zarar verebilme, aynı hataları tekrarlama, hoşgörüsüzlük, batıl inançlara sahip olma, mükemmeliyetçilik, tembellik, potansiyelini ortaya koymaktan kaçınma gibi inhibe edici özelikler de aynı bireyde mevcuttur. Mantıksız düşünme veya negatif özelliklerin kazanımı aile ve kültürle yakın ilgilidir. Bu özellikle hayatın ilk yıllarındaki telkine yatkınlık veya sosyal baskılardan etkilenmeyle ilişkilidir.
Danışma Amaçları
- Danışanın mantık dışı inançlarının farkına varmasını sağlamak.
- Danışanın mantık dışı inançlarının kendisine verdiği zararları görmesini sağlamak.
- Danışanın mantık dışı inançlarını değiştirmesi veya zararlarını en aza indirmesini sağlamak.
- Danışanın mantık dışı inançlarla mücadele etmesini yaşam felsefesi haline getirmek.
Terapi Teknikleri
- ABC tekniği
- Mutlakiyetçi ifadeleri listeleme(-meli, -malı)
- Danışanın dilini değiştirme
- Akılcı duygusal hayal kurma
- Danışma kayıtlarını danışana verme
- bibliyoterapi
- Utanca saldırı alıştırması
- Tüm davranışçı teknikler
Akılcı Duygusal Davranışçı Terapi Kuramında Kullanılan En Önemli Teknik
ABC Tekniği
- A(Activating Experience) – Harekete Geçiren Olay
Ellis’e göre ABC teorisinde “A” insanların değer, hedef veya standartlarını harekete geçiren olay ve koşullardır.
- B(Belief) – İnanç
Karşılan olay sonrasında rahatsız edici olaya sebebiyet veren veya vermeyen inançlar.
- C(Consequences for emotions) – Duygusal Sonuçlar
Karşılaşılan bu durumlar için verilen tepki seçimleri bireyi rahatsız eden ve etmeyen bir takım duygusal veya davranışsal sonuçlar doğurur ki bu ADDT’de “C” olarak ifade edilmektedir.
Bir örnek verecek olursak;
Alper bey kız arkadaşından ayrılmış. Burada A devreye girer. Bir olay meydana gelmiş. Bunun sonucunda Alper bey depresyona girer veya kendini suçlar. Bu da C’yi devreye sokar. Peki neden B’yi atladık ? Çünkü B yani inançlar en başından beri sahip olduğumuz akılcı olmayan inançlarımızdı. Örneğimize geri dönecek olursak Alper Bey’in şöyle bir inancı vardı “Ben, herkes tarafından sevilmeliyim.” Bu ve benzeri bilişsel hataların varlığında bir uzmandan yardım almakta yarar vardır.
Nasıl Uygulanır?
Akılcı duygusal terapistler şu amaçlara ulaşmaya çalışır. Öncelikle danışanın akıl dışı inançları nasıl oluşturduğunu anlamaya çalışır ve problemlerin çözümünde nasıl bir hata yaptığını bulmak için çabalar.
İkinci olarak bu akıl dışı inançları akılcı olan inançlar ile değiştirmeye çalışır. Örneğin örnek olayda verdiğimiz “Herkes tarafından sevilmeliyim” ifadesi yerine danışanın “Herkes tarafından sevilmeyebilirim” ifadesini benimsemesini sağlamaya çalışılır veya “Bu ilişki bitmeliydi”, “Dünyanın sonu değil.” gibi ifadeleri benimsemesini sağlamaya çalışılır.
Kaynakça:
- https://en.wikipedia.org/wiki/Albert_Ellis
- https://web.archive.org/web/20170606080841/http://www.guncelpsikoloji.net/psikoterapi-kuramlari/albert-ellisin-akilci-duygusal-davranisci-terapisi-rebt-h6199.html
- https://web.archive.org/web/20170606080841/http://www.guncelpsikoloji.net/psikoterapi-kuramlari/albert-ellisin-akilci-duygusal-davranisci-terapisi-rebt-h6199.html
- Düşmez, İ. (2013). Akılcı Duygusal Davranışçı Yaklaşıma Dayalı Akademik Erteleme Davranışını Önleme Eğitim Programının Üniversite Öğrencilerinin Akademik Erteleme Davranışları Üzerine Etkisi
- Şahin, E. (2018). Akılcı Duygusal Davranışçı Yaklaşıma Dayalı Bir Psikoeğitim Programının Ergenlerin Benlik Algısına Etkisi
Site kaynakçaları erişim tarihleri: 10.06.2018
